معرفي استاندارد ايزو 22000 و كاربرد آن

در جهاني كه ما در آن بسر مي بريم مفاهيم و عبارت هاي جديدي در حال شكل گيري است طوري كه متناسب با رشد و پيشرفت اقتصادي و صنعتي شدن جهان تعريف ها و مفهوم هاي نويني به وجود آمده و معرفي شده است در اين ميان موضوع سلامت و ايمني محصول و كليه ي واژه هاي مربوط به آن از اين قاعده مستثني نبوده است. سیستم مدیریت بهداشت موادغذایی نه به عنوان استاندارد بلكه به عنوان برنامه تضمين ايمني مواد غذايي سال ها مورد حمايت سازمان هاي جهاني و كشورهاي عمده ي وارد كننده مواد غذايي بوده است.با توجه به اينكه استاندارد ايزو 22000 تركيبي از اصول HACCP و روش هاي اجرايي آن كه در كميسيون كدكس مواد غذايي تعريف شده اند و نيز برنامه هاي پيشنيازي آن (PRPs) است . در اين استاندارد تمامي مخاطره هايي كه احتمال وقوع آن در زنجيره ي توليد مواد غذايي وجود دارد ( مخاطرات مرتبط با فرآيند و يا تاسيسات و تجهيزات ) شناسايي و ارزيابي شده و در نتيجه به راحتي توسط يك واحد فرآوري و يا ساير واحدها در طول زنجيره توليد تا عرضه قابل كنترل هستند.
براي تدوين اين استاندارد كميته اي متشكل از كشورهاي آمريكا ، ژاپن ، آلمان ، فرانسه و انگليس و چند كشور ديگر از سال 2000 اقدام به تهيه پيش نويس و رايزني هاي فني كردند.اين استاندارد در سال گذشته به تصويب رسيد و براي اجرا از ابتداي سال 2006 منتشر شده است.
اجزاي استاندارد ايزو 22000

معرفي استاندارد 22000

ايزو 22000 نظام مديريت ايمني مواد غذايي يك استاندارد جهاني است كه در سال گذشته به تصويب اعضاي سازمان جهاني استاندارد ( ISO) رسيد . همه كساني كه در زنجيره توليد ماده ي غذايي دخالت دارند نظير توليد كنندگان مواد اوليه ، توليد كنندگان خوراك دام و آبزيان ، پرورش دهندگان دام طيور و آبزيان و شركت هاي حمل و نقل كالا ، انبارهاي نگهداري محصول ، توليد كنندگان مواد افزودني ، توليد كنندگان مواد بسته بندي ، توليد كنندگان مواد شيميايي ، نظافت و گندزدايي سطوح كارخانه هاي مواد غذايي و نيز شركت هاي خدمات رساني تحت پوشش اين استاندارد جهاني هستند.
ايزو 22000 نيازمندي هاي مديريت ايمني غذا را براي تضمين سلامت ماده ي غذايي در زنجيره ي توليد اين مواد تا مصرف كننده ي نهايي مشخص كرده و داراي اجزاي كليدي زير است:
1- ارتباطي متقابل بين افراد درگير در چرخه ي توليد مواد غذايي
2- برنامه هاي پيش نيازي
3- اصول مديريت ايمني مواد غذايي
ارتباط بين افراد درگير در زنجيره ي توليد مواد غذايي براي اطمينان از شناسايي مخاطره هاي ايمني غذا و كنترل آن در هر مرحله از مراحل ياد شده لازم و حياتي است. اين ارتباط بايد در سرتاسر چرخه ي توليد مواد غذايي بين افراد مورد نظر به وجود آيد. ارتباط با عرضه كنندگان و مصرف كنندگان ضمن آگاه كردن آنان از مخاطره هاي تعيين شده و اقدام هاي كنترلي موجب يادآوري نقش آن ها در سلامت محصول نهايي مي شود.اين استاندارد شامل اصول هفت گانه مديريت ايمني مواد غذايي و مراحل اجرايي آن كه در كدكس مواد غذايي توصيه شده است مي باشد  .براي كارآمد كردن استاندارد ايزو 22000 تحليل مخاطره به عنوان عنصري كليدي در نظر گرفته شده است. همانطوريكه گفته شد در چرخه ي توليد مواد غذايي كليه ي مخاطره هايي كه مي تواند سلامت ماده ي غذايي را به خطر اندازد بايد شناسايي و كنترل شوند. از اين رو ايزو 22000 به اين موضوع به طور كامل پرداخته است. اين استاندارد جهاني علاوه بر جنبه هاي ايمني غذا جنبه هاي خاص ديگر نظير آگاهي مصرف كننده از محصول خريداري شده و موضوع اخلاق در تجارت و غيره نيز مورد توجه قرار گرفته است.
مزاياي ايزو 22000
وجود بيش از 30 طرح و برنامه ي كنترلي در جهان باعث گرديده است كه علاوه بر شناسايي مخاطره هاي مختلف سطوح متفاوتي از سلامتي براي يك ماده غذايي تعيين و توليد كنندگان را با انواع مقررات و قوانين اجباري و تحميل هزينه هاي زائد مواجه نمايد.ايزو 22000 بر اساس اجماع جهاني شكل گرفته و نيازمندي هاي آن بشكلي هماهنگ با حضور كارشناسان مواد غذايي از بخشهاي مختلف در قالب يك سند يكپارچه عرضه شده است .
مزاياي اين استاندارد را مي توان به صورت زير دسته بندي كرد:
1) تطابق محصول با استانداردهاي جهاني
2) تضمين كيفيت و ايمني محصول
3) حفظ اعتبار توليد كننده و نماد محصول
4) هماهنگي در اجراي استاندارد در كشورهاي مختلف و رقابت بهتر در بازارهاي جهاني
5) كاهش بيماري ها ي ناشي از مصرف مواد غذايي آلوده
6) بهره برداري بهتر از منابع
7) مستند كردن بهتر روش ها و فرآيند ها
8) افزايش سوددهي يا كاهش موارد مرجوعي
ويژگي هاي استاندارد ايزو 22000
بطوركلي استاندارد ايزو 22000 نيازمندي هاي يك نظام مديريت ايمني مواد غذايي را در تمامي فرآيندهاي مرتبط با غذا ( از مزرعه و يا صيد تا سفره ) تشريح كرده و شامل ويژگي هاي زير است :
• انطباق با اصول HACCP اشاره شده در كدكس
• هماهنگي در اجراي استانداردهاي مديريت ايمني مواد غذايي در كليه كشورها
• فرآهم كردن يك استاندارد قابل مميزي يا امكان كسب گواهينامه هاي داخلي و خارجي
• هماهنگي با استاندارد ايزو 9001
• ايجاد درك منطقي از HACCP در ابعاد بين المللي
• امكان مميزي ساده تر نظام مديريت ايمني مواد غذايي و رفع سريع تر سوء برداشت ها از اين نظام
• ایجاد اطمینان در مصرف کنندگان محصولات
• حرکت به سمت تولید بدون نقص
• پیشگیری از مخاطرات شیمیایی، میکروبی و فیزیکی که ممکن است در فرآورده های غذایی موجب خسارت رساندن به مشتری و کاهش اعتبار سازمان شود.
دلايل و ضرورت هاي اجراي ايزو 22000
همانطوريكه گفته شد تا سال گذشته مديريت ايمني مواد غذايي نه به عنوان استاندارد بلكه به عنوان برنامه ي تضمين ايمني مواد غذايي مورد حمايت سازمان هاي جهاني و كشورهاي عمده ي وارد كننده ي مواد غذايي بود. در سال هاي گذشته اگرچه مديريت ايمني مواد غذايي در بسياري از كشورها از جمله كشور ما به اجرا در آمده است ولي اجراي آن در بسياري از موارد سليقه اي بود و مميزي آن نيز بيشتر به درك مميز از اصول مديريت ايمني مواد غذايي بستگي داشته است. اين ناهماهنگي ها منجر به تدوين استاندارد مديريت ايمني مواد غذايي با عنوان استاندارد ايزو 22000 شده است تا :
1- شركت هاي فرآوري در كليه كشورها و حتي در داخل كشورها با درك يكنواخت و مديريتي كارآمد اصول مديريت ايمني مواد غذايي را اجرا كنند.
2- از اجراي سليقه اي اين استاندارد در واحدهاي فرآوري جلوگيري شود.
3- مميزي اين نظام به راحتي انجام شود.
4- مخاطره هاي مهم و عيوب كيفي مواد غذايي به درستي تضمين شود.
5- موانع تجارت مواد غذايي در جهان رفع شود.
6- سلامت و ايمني محصول به درستي تضمين شود.
7- نيازمنديهاي مشتري و الزامات قانوني كشورها مورد توجه بيشتر قرار گيرد.
8- واحدهاي فرآوري توانايي خود را براي كنترل و مهار مخاطره ها و نيز كنترل كيفيت محصول توليدي به اثبات رسانند.
ایزو 22000 کارکرد کیفیت را به سلامت غذایی ارتباط می دهد
از آنجا که فرایند تولید محصولات غذایی و توسعه زنجیره عرضه آن ها روز به روز در حال گسترش است، به نظر می رسد که استفاده از سیستم های سلامت غذایی نقش بسزایی در توسعه کیفیت در همه ابعاد داشته است. ايمنی غذا وابسته به بروز مخاطرات بيماري‌زايي غذايي در هنگام مصرف مي‌باشد. کنترل کافي و مناسب در طول زنجيره غذايي امري ضروري بنظر مي‌رسد چرا که در هرمرحله از زنجيره غذايي ممکن است مخاطرات ايمني غذا رخ دهد. لذا رسيدن به ايمني غذا بايستي با تلاش همه گير طرفهاي زنجيره غذا صورت پذيرد.
بکارگيری اين استاندارد به سازمانهايي که در رده‌هاي مختلف زنجيره غذايي قرار دارند کمک مي‌کند که بتوانند مخاطرات موجود در سيستم خود را شناسايي و کنترل نمايند.
اين استاندارد مجموعه ترکیبی موثري را جهت حصول اطمينان از ايمني غذا در طول زنجيره غذايي ايجاد مي‌نمايد که عناصر کليدی آنها شامل ارتباط متقابل، سيستم مديريت، برنامه‌هاي پيشنهادی و اصول HACCP مي‌باشد.
دامنه کاربرد: کليه سازمانها در محدوده زنجيره غذايي شامل توليدکنندگان مواد اوليه در کارخانه‌هاي توليد مواد غذايي و خوراک دام، عوامل درگير با حمل و نقل و انبارش، فروشگاه‌های خرده فروشی و تامين کنندگان خدمات مرتبط با غذا نظيرخدمات بسته‌بندی و … می‌توانند از اين استاندارد بهره جويند.
اين استاندارد يکي از تخصصي ترين استانداردهاي مديريت کيفيت در صنايع غذائي در جهان مي باشد که در اول سپتامبر 2005 توسط کليه ISO/TC34 تدوين و ابلاغ شد.اين استاندارد قابليت پياده سازي در سراسر زنجيره تأمين مواد غذائي از توليد در مزرعه و يا مراکز نگهداري دام و طيور تا ماشين آلات صنايع غذائی، کارخانجات توليد مواد غذائی، صنايع بسته بندی، غذاي دام و طيور شرکتهاي پخش مواد غذائي، سوپر مارکتها و… را دارد.