ریچ (REACH) قانونی است که توسط اتحادیه اروپا به منظور مدیریت و کنترل مخاطرات و احتمالات آسیب زا برای سلامتی و ایمنی انسان و محیط زیست که در مراحل تولید و ساخت، واردات و استفاده مواد شیمیایی بروز کنند تدوین شده است و در عین حال تدوین این مقررات به افزایش توان رقابتی صنعت اروپا با تقویت و ایجاد فرصتهای نوآوری و ابتکار عمل منجر خواهد شد.

اخذ گواهینامه ریچ از کشورهای مختلف مراحل متفاوتی دارد.انواع این گواهینامه  به شرح زیر می باشد:

 واژه ریچ(REACH) اختصاری است از کلمات Registration (ثبت) Evaluation (ارزیابی) Authorization  (صدور مجوز مواد شیمیایی) و Restrictions of Chemicals که مرحله چهارم آن در واقع نوعی محدودیت و ممانعت های استفاده از مواد شیمیایی است.

 ثبت: تولیدکنندگان و واردکنندگان مواد شیمیایی موظفند با خواص شیمیایی، کاربردها، جابجایی ایمن و در برخی موارد آزمایش این گونه مواد را گردآوری و گزارش دهند.

ارزیابی: ریسک های ناشی از مصرف مواد شیمیایی ارزیابی و طریقه ایمن مصرف مواد شیمیایی خطرناک به صورت کامل تشریح شود.

صدور مجوز و محدودیت ها: مواد شیمیایی خطرناک فقط پس از تصویب توسط آژانس مواد شیمیایی اروپا   (ECHA)  قابل استفاده هستند. ضرورت تدوین ریچ اگرچه امروزه صنعت شیمیایی بصورت کاملاً کنترل شده می باشد، اما در پاره ای موارد گزارشاتی دال بر عدم کفایت و ناکارآمدی برخی مصوبات مقرراتی اروپا و غیرشفاف بودن آنها وجود دارد. زمان بر بودن و ناکارآمدی برخی مقررات جاری در کنترل تهدیدات نشات گرفته از عوارض منفی مواد شیمیایی در بخشهای ایمنی و حفظ سلامتی افراد و حفاظت از محیط زیست گویای این موضوع است.  به عبارت دیگر ضرورت تدوین ریچ ناشی از وجود نگرانی از حیث فقدان اطلاعات در زمینه دامنه خطرات و میزان آسیب پذیری سلامت و ایمنی افراد و محیط زیست از ابتدای مرحله ساخت و تولید تا مرحله مصرف و کاربرد مواد شیمیایی است. از جمله ویژگیهای عملکردی ریچ ، اصرار و پافشاری جدی آن در تصویب قوانینی برای محافظت از کارگرانی است که در بخشهای مختلف در معرض مواد شیمیایی مضر و خطرناک قرار دارند و محیط کار آنان از ضریب ایمنی پایینی برخوردار است.

افزایش ضریب ایمنی و رفع هرگونه عامل نگران کننده محیط کار کارگران به لحاظ در دسترس قرار دادن هشدارهای ایمنی بصورت قابل فهم و درک آسان، اطلاع رسانی مناسب و کافی و به موقع برای کاربران صنایع پایین دستی و پرسنل آنان در مناقصات و مزایده ها جهت حذف احتمالات آسیب زا و رفع عوامل بیماری زا، تشویق جایگزینی مواد مناسب و بکارگیری شیوه های کاربردی مجاز و استاندارد بجای استفاده از مواد مضر از جمله اقداماتی هستند که ریچ با جدیت خواهان آن است. از طرف دیگر ریچ معتقد است که مسئولان و کاربران صنایع پایین دستی نظیر تولیدکنندگان و واردکنندگان مواد شیمیایی باید نسبت به رعایت کلیه ضوابط و مسائل و ایمنی پایبند و متعهد باشند.

قانون موسوم به ریچ (قانون ثبت، ارزیابی، صدور مجوز و محدودیت‌های استفاده از مواد شیمیایی- REACh(2)) دانست که در سال 2005 میلادی در اتحادیه‌ی اروپا به کامل‌ترین شکل ممکن تدوین شد. این قانون علاوه بر کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا، به‌سرعت در کل دنیا تسری پیدا کرد و درحال‌حاضر بیشتر کشورهای دنیا آن‌ را به‌طوررسمی پذیرفته‌اند و تمامی فعالیت‌های صنعتی خود را هم‌راستا با این قانون کرده‌اند. این‌که چرا در منطقه‌ی ما، ترکیه، عراق، پاکستان و... قانون ریچ را پذیرفته‌اند و ما هنوز نه، در این مقال نمی‌گنجد و در فرصتی مناسب به چرایی آن می‌پردازیم.

قانون ریچ مقرر می‌کند که هر ماده‌یی که در مقیاس بیش از یک تن در سال، مورد استفاده‌ی صنایع پایین‌دستی قرار بگیرد، باید مورد تخمین، ارزیابی و ثبت قرار گرفته و درصورت وجود هرگونه زیانی از سوی مواد، موارد رویارویی با آن‌ها و برطرف کردن اثر آن‌ها نیز در دستور کار دولت‌ها قرار گیرد. بنابراین تمامی تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان مواد اولیه و مواد تبدیلی (ازجمله تایر) ‌باید برای تأمین مواد اولیه و توزیع محصولات پایین‌دستی، الزام‌های قانون ریچ را درنظر گرفته و رعایت کنند. هر ساله نیز فهرست به‌روز شده‌ای از مواد شیمیایی با عنوان “مواد با درجه‌ی اهمیت بسیار بالا” SVHC)توسط آژانس مواد شیمیایی اروپاECHA)منتشر می‌‌شود که در آن مواد با درجه‌ی سمی بودن بالا تدوین و به‌روزرسانی می‌شوند. هم‌اکنون بالغ بر دویست ماده‌ی شیمیایی در این فهرست قرار گرفته است که برخی از مواد به‌کار گرفته شده در صنایع پلیمری و لاستیکی نیز جزو این لیست هستند.

در بخشهای رقابتی، سیستم فعلی کنترل و ارزیابی مواد جدید (در صورت ورود بیش از یک تن در سال)، ناتوان و مختل کننده نوآوری و ابتکار عمل در صنعت شیمیایی اروپا محسوب می شود چراکه سیستم فعلی در طی ۲۰ سال اخیر در حدود ۳۰۰۰ ماده شیمیایی تحت پوشش اطلاع رسانی قرار داده است که این رقم در مقایسه با کشورهای آمریکا و ژاپن چندان مطلوب نیست.

با ایجاد یک سیستم برای مواد جدید و موجود، امید این است که ریچ در شفاف سازی و افزایش کارآمدی همچنین کاهش خلا ناشی از کمبودهای اطلاعاتی و افزایش توان رقابتی صنعت اروپا توام با تقویت نوآوریها کارساز باشد. 

اهداف گواهینامه ریچ/REACH:

–  افزایش ایمنی و سلامتی افراد و حفاظت از محیط زیست

–  صیانت و رشد توان رقابتی صنعت اروپا

–  ممانعت از گسیختگی و چندگانگی بازار داخلی اروپا

–  شفاف سازی و رفع ابهامات مقرراتی

–  ائتلاف و یکپارچگی با شرایط و وضع بین المللی

–  مطابقت با تعهدات بین المللی اروپا در قبال سازمان تجارت جهانی (WTO)

پیشنهاد دهندگان و متولیان گواهینامه ریچ (REACH) پذیرفته اند که تنوع موضوعات آیین نامه و دایره نفوذ دستورالعملها نه تنها در خصوص تولید مواد شیمیایی بلکه تعداد زیادی از کاربران این مواد را در صنایعی نظیر خودروسازی، نساجی، کشاورزی، داروسازی و بهداشت، صنایع چوب، کامپیوتر، بخشهای خدماتی در زمینه محیط زیست و  … شامل خواهد بود در حقیقت کاربرد گواهینامه ریچ نه تنها در مورد مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع است بلکه گواهینامه ریچ در مورد موادی که در زندگی روزانه نیز استفاده می شوند همچون مواد تمیزکننده، رنگها و در مواردی همچون لباسها و وسایل الکتریکی نیز کاربرد دارد.

کاربرد گواهینامه ریچ/REACH:

هر شرکت تولید کننده، واردکننده، مصرف کننده یا توزیع کننده مواد، ترکیبات یا کالاهای شیمیایی مسئول حصول اطمینان از انطباق با ریچ (REACH) می باشد. بنابراین، این قانون کلیه تولیدکنندگان، عرضه کنندگان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان مواد شیمیایی و نیز شرکت ها و موسساتی که محصولات خود را به اتحادیه اروپا صادر می کنند را در بر می گیرد.

تولیدکنندگان و واردکنندگان مواد شیمیایی باید آمار دقیقی از مواد تولید شده و وارد شده را ارائه کنند و هیچ شرکتی حق تولید و یا بازاریابی مواد ثبت نشده را ندارد. استفاده کنندگان ترکیبات شیمیایی حتی برای استفاده از کالاهایی که به شکل خام است می بایست مواد مورد استفاده خود را ثبت کنند.

تمامی مواد وارداتی و تولید شده با حجمی بالاتر از یک تن در سال که در چارچوب اهداف ریچ تعریف می شوند مشمول مقررات بوده و الزام ثبت در مورد آنها وجود دارد. مواد موجود بر مبنای فازی و در حد و مقدار آستانه، ثبت می شوند و در خصوص برخی مواد شیمیایی ارزیابی هایی صورت می گیرد استعمال مواد خطرناک ممکن است نیاز به اخذ مجوز داشته باشد در عین حال ممکن است نسبت به تولید و استفاده از این مواد سختگیری هایی اعمال گردد.

ریچ (REACH) در حدود ۴۰ دستورالعمل فعلی را تغییر خواهد داد اما در تضاد با سایر قوانین مواد شیمیایی نیست و این تغییرات تاثیرات بسزایی در بخشهای مختلف به دنبال خواهد داشت.

جهت دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص استاندارد بین المللی REACH  با مشاوران شرکت سهاطوس در ارتباط باشید.